Leke Çeşitleri ve Leke Karşıtı Aktifler

Lekeler çoğu kişinin maalesef ortak problemi. Bir anda ortaya çıkıp yıllarca ciltte misafir olabiliyor. Peki nereden geliyor bu lekeler? Gelin inceleyelim.

Hiperpigmentasyon

Ciltteki bazı bölgelerin fazla melanin üretimi sonucu diğer bölgelerden daha koyu renkte görünmesi durumuna "hiperpigmentasyon" veya genel tabirle "leke" adı veriliyor. Genetik faktörler, hormonal değişimler, veya akne gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir.  Fakat lekenin oluşum mekanizmaları genel anlamda benzerlik gösterir.

Melanin nedir?

Melanin deride bulunan bir çeşit ren veren madde yani pigment. Derinin epidermis olarak bilinen epitel örtüsünün en alt tabakasındaki melanosit hücreleri tarafından üretiliyor. Güneşten gelen UV ışınları en büyük tetikleyici etmen. Lekeye müsait bir cilt tipiniz veya altta yatan bir sebep varsa kısa sürede ortaya çıkabiliyor. Tirozinaz adı verilen bir enzim ile sentezlenir, leke giderici aktiflerin çoğu da bu enzim üzerine etki eder.

Leke Çeşitleri

Melazma

Genellikle hamilelik ve doğum kontrol hapları kullanımı ile ortaya çıkan hiperpigmentasyon türüdür. Geniş düzensiz lekeler şeklinde görülür.

Yaşlanma Lekeleri

Uzun süreli güneş maruziyeti, düzenli güneş koruyucu kullanmama ve ilerleyen yaşla birlikte ortaya çıkan lekelerdir. Genellikle yuvarlak kahverengi lekeler ve cilt tonu eşitsizlikleri ile kendini gösterir.

Akne Lekeleri

PIE ve PIH adı verilen iki çeşidi var.

PIE (Post Inflammatory Erythema): İnflamasyon ve travma nedeniyle kılcal kan damarlarının hasar görmesi, genişlemesiyle oluşan kırmızı lekelerdir. Cilt bariyerinin bozulmasıyla daha da belirgin hale gelir.

PIH (Post Inflammatory Hyperpigmentation): Cildin inflamasyona karşı verdiği doğal tepki ile aşırı melanin üretimi sonucu oluşur. Güneş maruziyeti ile belirginleşen kahverengi lekelerdir.

Leke Karşıtı İçerikler ve Etki Mekanizmaları

Leke karşıtı olarak kullanılan aktifler, leke oluşum mekanizmalarını farklı noktalarda engelleyerek etki gösterir. Sizlere klinik çalışmalarla etkisi kanıtlanmış bazı içeriklerin ne aşamada etkili olduğuna dair özet bir tablo hazırladım. 

Tabloda her bir grup da kendi arasında birçok alt dallara ayrılıyor. Örneğin Tirozinaz aktivitesini engelleyen Arbutin ve Kojik asit bunu farklı şekillerde gerçekleştiriyor. Dolayısıyla aynı gruptan farklı içerikler sinerjik etki gösteriyor. Bilimsel çalışmalar da farklı gruplardaki aktiflerin bir arada kullanılması ile daha etkili bir sonuç alındığını ortaya koyuyor.

Lekeler ne kadar sürede geçer?

Hiperpigmentasyonda anlamlı bir sonuç almak için en az 3 aylık bir süre gerekiyor. Klinik çalışmalar da genelde 12 hafta süreli olarak tasarlanmakta. Bu sebeple ürünlerin düzenli kullanımı oldukça önemli. Özellikle yeni lekelerin oluşumunu önlemek için güneş koruyucu ürünleri de mutlaka rutinden eksik etmemek gerekiyor.

Kaynaklar:

NA Vashi, RV. Kundu. Facial hyperpigmentation: causes and treatment. British Journal of Dermatology. 2013;169(Suppl. 3):41–56.

Galappatthy P., Rathnayake D. Depigmenting Agents. In: Kumarasinghe P. (eds) Pigmentary Skin Disorders. Updates in Clinical Dermatology. 2018 Springer, Cham.

Hollinger JC, Angra K, Halder RM. Are Natural Ingredients Effective in the Management of Hyperpigmentation? A Systematic Review. J Clin Aesthet Dermatol. 2018;11(2):28-37.

Shankar K, Godse K, Aurangabadkar S, et al. Evidence-based treatment for melasma: expert opinion and a review. Dermatol Ther (Heidelb). 2014;4(2):165-186.

Kim H, Choi HR, Kim DS, Park KC. Topical hypopigmenting agents for pigmentary disorders and their mechanisms of action. Ann Dermatol. 2012;24(1):1-6.